Özün Özü

yeşildir veya kızıldır” şeklinde inanır. Ancak ârif işin iç yüzünü bilir ki, suyun rengi kabının rengidir. İmdi, bütün eşyaya ışık veren Hakk’ın nurudur. Nitekim Kur’ân’da Allah Teâlâ “Allah göklerin ve yerin nurudur” (Nûr, 35) buyurur.
Ârife göre iki cihan aynasından görünen bir yüzdür. Ancak bir ârif “Hiçbir şey görmedim ki, kendisinden sonra Allah’ı görmeyeyim” der, bir diğer ârif “Hiçbir şey görmedim ki Allah’ı kendisinde görmeyeyim” der, bir diğer ârif “Hiçbir şey görmedim ki, kendisinden önce Allah’ı görmeyeyim” der. Bir ârif “Yalnızca Allah...” derken bir başkası “Allah’ı ancak Allah görür” der. Bu beş tavır dış âlemde olandır. Kemâl sahibi olan ârif bu beş tavrın hepsini görüp cem ettikten sonra beş tavrı da nefsinde görür. Ârifin nefsinde gördüğü beş tavrın açıklamasının yeri burası değildir. Hatta bu tavırları açıklamak yasaktır. Bu tavırlar hakkında bilgi sahibi olmak isteyen kimse bir insân-ı kâmilin eteğine yapışıp ondan istesin. Zîrâ bu hususu “Tatmayan bilmez”, bu husus yazılamaz. Vesselâm... Allah yardımcıdır.

Diğer örnek:
Bu konuda bir örnek daha verelim. Bir kimse güneşin ışığını hiç görmemiş olsa ve karanlık bir yerde bulunsa... Aniden o evin içine rengârenk camları olan bir pencere açsalar ve sabah olup güneş doğduğunda ışığı cama vurunca çeşitli renkler görünse, adam o renkleri güneş ışığının sanıp “Güneşin ışığı

parlak, kimi bulanık, kimi düzgün, kimi eğri büğrü gösterirler. O hâlde bir kimse sevgilinin bir aynada görünen yüzünü görüp diğer yüzleri inkâr etse ârif değildir. Ârif olan hepsini kabul eder. Ârif sevgiliyi ayna ile de görür ayna olmadan da.